TEMBANG MACAPAT
1. Tegese Tembang Macapat
Tembang macapat yaiku puisi Jawa gagrag lawas kang dilagokake lan kaiket dening paugeran (kaidah/aturan) tartamu. Tembung macapat ana kang negesi maca papat-papat (membaca empat - empat), yaiku macane saben patang wanda. Ana uga kang negesi anggone nembangake nalika panembrama diwaca dening juru swara papat.
2. Jinise Tembang Macapat
Jinise tembang ing bebrayan Jawa kaperang dai 4 (papat), yaiku :
a. Tembang gedhe (sekar ageng/tembang kawi)
b. Tembang tengahan (sekar madya)
c. Tembang cilik (sekar alit/macapat)
d. Tembang dolanan
Saka jinise tembang ing dhuwur kang lumrahe diwulangake ing pawiyatan SD nganti SMA, yaiku tembang cilik utawa tembang macapat sarta tembang dolanan. Nanging, ing wulangan iki kita mung nyinaoni ngenani tembang macapat wae. Jinise tembang macapat ana 11 (sewelas), yaiku:
1) Maskumambang
2) Mijil,
3) Sinom,
4) Kinanthi,
5) Asmaradana,
6) Gambuh,
7) Dhadhanggula,
8) Durma,
9) Pangkur,
10) Megatruh, lan
11) Pocung.
3. Paugerane Tembang Macapat
Ing piwulangan sadurunge wis diandharake manawa tembang macapat kaiket dening paugeran (kaidah/aturan) tartamtu. Paugeran tembang macapat kaperang dadi 3 (telu),yaiku :
a. Guru gatra : cacahe gatra (baris) saben sapada (sebait)
b. Guru wilangan : cacahe wanda (suku kata) saben sagatra (baris)
c. Guru lagu : tibaning swara (vokal) ing saben pungkasane gatra
Kanggo nggampangake anggone mbedakake antarane guru gatra, guru wilanagan, lan guru lagune, gatekna tabel iki.
Jinise Tembang |
Guru Gatra |
Guru Wilangan lan Guru lagu |
|||||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
||
Maskumambang |
4 |
12i |
6a |
8i |
8a |
|
|
|
|
|
|
Mijil |
6 |
10i |
6o |
10e |
10i |
6i |
6a |
|
|
|
|
Sinom |
9 |
8a |
8i |
8a |
8i |
7i |
8u |
7a |
8i |
12a |
|
Kinanthi |
6 |
8u |
8i |
8a |
8i |
8a |
8i |
|
|
|
|
Asmarandana |
7 |
8i |
8a |
8e |
8a |
7a |
8u |
8a |
|
|
|
Gambuh |
5 |
7u |
10u |
12i |
8u |
8o |
|
|
|
|
|
Dhandhanggula |
10 |
10i |
10a |
8e |
7u |
9i |
7a |
6u |
8a |
12i |
7a |
Durma |
7 |
12a |
7i |
6a |
7a |
8i |
5a |
7i |
|
|
|
Pangkur |
7 |
8a |
11i |
8u |
7a |
12u |
8a |
8i |
|
|
|
Megatruh |
5 |
12u |
8i |
8u |
8i |
8o |
|
|
|
|
|
Pocung |
4 |
12u |
6a |
8i |
12a |
|
|
|
|
|
|
Gladhen 1
Wangsulana kang patitis!
1. Tembang macapat iku uga diarani tembang apa?
2. Apa tegese tembang macapat iku?Terangna kanthi ringkes!
3. Tembang macapat iku cacahe ana pira?Coba tulisna!
4. Paugerane tembang macapat iku ana 3 (telu), coba tulisna!
5. Coba terangna tegese :
a. Guru gatra
b. Guru wilangan
c. Guru lagu
Gladhen 2
Gatekna tembang macapat kanthi tema “Nyawiji ing Sajroning Prabeda” ing ngisor iki!Sawise iku wangsulana pitakon-pitakon ing ngisore!
Adi endah Nuswantara
tlatah kang gemah ripah loh jinawi
kabeh padha sayuk rukun
bikut padha makarya
mbangun nigari budaya adi luhung
amrih rukun lan santosa
amrih makmur lan nyawiji
Sumber : Kumpulan Tembang Macapat,
dening : Asmara Kinendra, Widya Pustaka, 2016
1. Pira cacahing gatra tembang macapat ing dhuwur?
2. Tulisen guru wilangan lan guru lagune tembang macapat ing nduwur!
3. Sawise mangerteni guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune, temtokna jinise tembang macapat ing nduwur kalebu tembang apa?
Tidak ada komentar:
Posting Komentar